هماتوم رویشی؛ علل، علائم و روش های درمان

کیست رویشی یا هماتوم رویشی یک ضایعه دندانی است که معمولاً در مراحل اولیه رشد دندان‌ها ایجاد می‌شود. این ضایعه به دلیل تجمع مایعات یا خون در اطراف دندان‌های در حال رشد شکل می‌گیرد و معمولاً در نواحی که دندان‌ها به‌طور کامل در حال تکامل نیستند، مشاهده می‌شود. اگرچه این کیست‌ها اغلب خوش‌خیم هستند؛ اما در برخی مواقع ممکن است به درمان نیاز داشته باشند. تشخیص به‌موقع و درمان کیست رویشی می‌تواند از بروز مشکلات دندانی پیچیده‌تر جلوگیری کند. بنابراین، پیگیری وضعیت دندان‌ها و مراجعه به دندان‌پزشک در صورت مشاهده علائم مهم است. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان کیست یا هماتوم رویشی پرداخته خواهد شد.

هماتوم رویشی چیست؟

هماتوم رویشی یا کیست رویش دندان، تجمع خون در اطراف دندان در حال رویش است که معمولاً به دلیل آسیب یا فشار در ناحیه دندان‌های نهفته یا در حال رشد ایجاد می‌شود. این هماتوم می‌تواند باعث تورم، درد و ایجاد کیسه‌ای پر از مایع در ناحیه اطراف دندان شود. تفاوت هماتوم و کبودی در این است که هماتوم ناشی از تجمع خون در یک ناحیه مشخص بوده و معمولاً متورم و دردناک است، در حالی که کبودی به تغییر رنگ پوست ناشی از نشت خون در لایه‌های سطحی محدود می‌شود. درمان کیست رویشی دندان شیری معمولاً شامل تخلیه مایع تجمع یافته و مراقبت‌های دندانپزشکی برای جلوگیری از عوارض بیشتر است.

علل ایجاد هماتوم رویشی

علل هماتوم رویشی یا کیست رویشی دندان عبارتند از:

• عفونت‌های دندانی: عفونت‌ های لثه و دندان ممکن است به تجمع خون و مایعات منجر شوند.
• التهاب لثه: التهاب در لثه‌ها و نواحی اطراف دندان در حال رویش می‌تواند به تجمع مایع و خون منجر شود.
• فشار یا ضربه به ناحیه دندان: آسیب یا ضربه به دندان در حال رویش می‌تواند منجر به تجمع خون در اطراف آن شود.
• استخوان‌ سازی غیر طبیعی: در برخی مواقع رشد غیر طبیعی استخوان در اطراف دندان‌ها می‌تواند باعث ایجاد هماتوم شود.
• دندان‌های نهفته: زمانی که دندان‌ها به‌طور طبیعی در لثه نمی‌توانند رشد کنند، فشار ایجاد شده ممکن است باعث ایجاد هماتوم شود.
• رشد غیر طبیعی دندان‌ها: در برخی موارد، دندان‌ها به‌طور غیر طبیعی رشد می‌کنند که می‌تواند فشار و آسیب به ناحیه اطراف دندان‌ها وارد کند.
• اختلالات خونریزی‌ دهنده: مشکلات مربوط به لخته شدن خون یا اختلالات انعقادی ممکن است باعث تجمع غیرطبیعی خون در ناحیه رویش دندان شود.
• جراحی: تجمع خون در محل جراحی‌های دندان، مانند کشیدن دندان عقل یا ایمپلنت، می‌تواند به شکل هماتوم بعد از جراحی ظاهر شود که معمولاً با تورم، تغییر رنگ لثه و در برخی موارد درد همراه است.

علائم و نشانه‌های هماتوم رویشی

علائم بروز کیست‌های رویشی در کودکان معمولاً به صورت تورم نرم یا کیسه‌ای پر از مایع در ناحیه لثه ظاهر می‌شوند. این کیست‌ها می‌توانند باعث حساسیت و ناراحتی در محل رویش دندان‌ها شوند. در برخی موارد، تغییر رنگ لثه به آبی یا بنفش و التهاب جزئی مشاهده می‌شود. اگر کیست رویشی در اطفال، عفونی شود، درد شدید، تورم و حتی تب ممکن است ایجاد شود.

انواع کیست های رویشی در کودکان

انواع کیست‌های رویشی دندان در کودکان شامل موارد زیر است:

• کیست‌های فولیکولار: این کیست‌ها در اطراف فولیکول‌های دندانی که در حال رشد هستند، تشکیل می‌شوند و معمولاً با درد و تورم همراهند.
• کیست دنتی ژنیک: این کیست‌ها در اطراف دندان‌های در حال رشد یا نهفته در فک کودک ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث تورم و درد در ناحیه لثه شوند.
• کیست‌های اریکتوژنیک: این نوع کیست‌ها معمولاً در نواحی فک کودک در حال رشد ایجاد می‌شوند و ممکن است به‌صورت توده‌های نرم و دردناک در دهان نمایان شوند.
• کیست دندان‌ های نهفته: زمانی که دندان‌ها نتواسته‌اند به‌طور طبیعی از لثه بیرون بیایند، کیست‌هایی در اطراف آنها شکل می‌گیرد که ممکن است منجر به بروز عفونت یا آسیب به دندان‌های مجاور شود.

روش‌های تشخیص هماتوم رویشی

تشخیص هماتوم رویشی دندان معمولاً از طریق معاینه بالینی توسط دندانپزشک انجام می‌شود. در ابتدا پزشک با مشاهده علائمی مانند تورم، قرمزی و درد در ناحیه لثه به وجود هماتوم مشکوک می‌شود. سپس ممکن است برای تأیید تشخیص، از تصاویر رادیوگرافی (مانند رادیوگرافی پانورامیک یا پری اپیکال) استفاده کند تا وضعیت دندان‌ها و نواحی اطراف آنها بررسی شود. در برخی موارد، برای اطمینان بیشتر و تعیین میزان آسیب، ممکن است از روش‌های تصویربرداری پیشرفته‌ تر مانند سی‌ تی‌ اسکن استفاده شود.

درمان‌های پزشکی هماتوم رویشی

درمان کیست های رویشی در کودکان شامل موارد زیر است:

مراقبت‌های خانگی

در برخی موارد، درمان خانگی هماتوم رویشی مانند استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم و تسکین درد پیشنهاد می‌شود. همچنین نحوه خوابیدن برای جذب هماتوم، اهمیت زیادی دارد. توصیه می‌شود که سر خود را در هنگام خواب بالاتر از سطح بدن قرار دهید، به‌خصوص با استفاده از یک یا دو بالش اضافی، تا از تجمع مایعات و افزایش تورم جلوگیری شود.

مراقبت‌های دندانی

برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر کیست لثه در کودکان، مراقبت‌های دندانی مانند تمیز کردن منظم دندان‌ها و استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده ممکن است توصیه شود.

درمان‌های جراحی

در موارد شدیدتر یا زمانی که هماتوم باعث فشار یا آسیب به دندان‌های دیگر شود، ممکن است نیاز به تخلیه هماتوم از طریق جراحی باشد.

آنتی‌ بیوتیک‌ ها

برای جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند، به ویژه اگر هماتوم باعث عفونت شود.

آرام‌ بخش‌ها و مسکن‌ ها

برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از هماتوم، داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن ممکن است تجویز شوند.

مدت زمان بهبودی هماتوم رویشی

مدت زمان بهبودی بسته به علت ایجاد هماتوم رویشی و شدت آسیب و درمان‌های انجام‌شده بین چند روز تا چند هفته متغیر است. در بیشتر موارد، هماتوم‌های خفیف با درمان‌های پزشکی مناسب و مراقبت‌های خانگی مانند استفاده از مسکن‌ها و کمپرس سرد، ظرف 7 تا 14 روز بهبود می‌یابند؛ اما در موارد شدیدتر، مانند هماتوم‌هایی که نیاز به جراحی دارند، فرآیند بهبودی ممکن است تا چند هفته طول بکشد. در مدت زمان جذب هماتوم رویشی، مراقبت دقیق و پیروی از دستورات پزشک برای جلوگیری از عوارض و تسریع بهبودی بسیار مهم است.

پیشگیری از ایجاد هماتوم رویشی

پیشگیری از ایجاد هماتوم رویشی دندان شامل رعایت بهداشت دهان و دندان به طور منظم است. مسواک زدن دقیق و استفاده از نخ دندان به جلوگیری از تجمع باکتری‌ها و التهاب لثه کمک می‌کند. همچنین مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینات و درمان‌های پیشگیرانه می‌تواند به شناسایی مشکلات دندانی در مراحل اولیه کمک کند. علاوه بر این، رعایت رژیم غذایی سالم و اجتناب از ضربه‌های فیزیکی به دهان و دندان می‌تواند خطر بروز هماتوم را کاهش دهد. در صورت بروز هرگونه آسیب یا درد در ناحیه دندان، مراجعه فوری به دندانپزشک برای درمان به موقع ضروری است.

عوارض کیست های رویشی در کودکان

عوارض کیست‌ رویشی دندان در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد و ناراحتی: کیست‌های بزرگ‌تر می‌توانند باعث درد و ناراحتی در ناحیه دهان و دندان کودک شوند.
• عفونت و التهاب: کیست‌ها می‌توانند باعث تجمع باکتری‌ها شوند و منجر به عفونت و التهاب در ناحیه آسیب‌دیده شوند.
• آسیب به ساختارهای اطراف: در صورت گسترش کیست، می‌تواند به ساختارهای اطراف مانند لثه یا فک آسیب وارد کند.
• تأخیر در رویش دندان‌ها: کیست رویشی در کودکان می‌توانند مانع از رشد صحیح دندان‌ها و تأخیر در رویش آنها شوند.
• آسیب به دندان‌های مجاور: فشار ناشی از کیست ممکن است به دندان‌های اطراف آسیب وارد کند و باعث پوسیدگی یا جابه‌جایی آنها شود.
• پوسیدگی دندان: در صورت عدم درمان به موقع، کیست‌های رویشی ممکن است باعث پوسیدگی دندان‌ها یا از دست دادن دندان‌های شیری شوند.
• تشکیل توده‌های غیرطبیعی: در برخی موارد، کیست‌ها می‌توانند به توده‌های بزرگ‌تر و غیرطبیعی تبدیل شوند که نیاز به درمان‌های جراحی دارند.

سوالات متداول درباره هماتوم رویشی

1- آیا هماتوم رویشی دندان خود به خود بهبود می‌یابد؟

در برخی موارد، هماتوم‌های رویشی ممکن است به خودی خود بهبود یابند؛ اما در موارد شدیدتر به درمان پزشکی نیاز است.

2- چه علائمی نشان‌ دهنده نیاز به درمان فوری برای هماتوم رویشی دندان است؟

علائمی مانند درد شدید، تورم غیرطبیعی، عفونت، تب یا مشکلات در باز کردن دهان می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به درمان فوری باشد.

3- آیا هماتوم رویشی خطرناک است؟

اگر هماتوم رویشی درمان نشود، ممکن است باعث عفونت، آسیب به دندان‌های مجاور یا ایجاد مشکلات در روند رشد دندان‌ها شود.

4- آیا هماتوم رویشی دندان باعث آسیب به دندان‌های دائمی می‌شود؟

در صورتی که هماتوم به موقع درمان نشود، ممکن است به دندان‌های دائمی آسیب وارد کند و موجب مشکلات در رشد و جایگزینی دندان‌ها شود.

5- آیا کیست سفید روی لثه نوزاد نیاز به درمان دارد؟

در بیشتر موارد، کیست سفید روی لثه نوزاد خودبه‌خود طی چند هفته از بین می‌رود و نیازی به درمان خاصی ندارد؛ اما اگر کیست همراه با التهاب، تورم یا بی‌قراری نوزاد باشد، بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود.

نتیجه گیری

کیست رویشی یا تورم روی لثه کودکان معمولاً مشکلی موقتی و بی‌خطر است که به دلیل رشد دندان‌ها ایجاد می‌شود. این تورم‌ها اغلب خود به خود برطرف می‌شوند و نیاز به درمان خاصی ندارند. با این حال، در صورت مشاهده علائم شدید یا طولانی‌مدت، مشورت با دندان‌پزشک توصیه می‌شود. مراقبت از بهداشت دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از عوارض این مشکل کمک کند.