اهمیت و اثر تغذیه سالم در سلامت دهان و دندان کودکان

دندان‌های سالم و قوی، اساسی‌ترین نیازهای سلامتی کودکان هستند و مراقبت از این ابتدایی‌ترین ساختارها در دوران کودکی، می‌تواند به شکل قابل توجهی بر روی سلامت کلیه بدن تأثیر گذار باشد. سلامت دهان و دندان درکودکان بسیار حائز اهمیت است و توجه به تغذیه و سلامت آنها دارای اهمیت خاص می باشد. یک رژیم غذایی متعادل و سالم به طور قابل توجهی بر سلامت دندان کودکان تأثیر می گذارد. رژیم‌غذایی و تغذیه تأثیرات قابل توجهی داشته و می‌تواند موجب پیشرفت یا جلوگیری از بیماری‌های دندان شود. از جمله بیماری‌های دندان می‌توان به پوسیدگی، بیماری پریودنتال، فرسایش و سایر موارد اشاره کرد. رابطه‌ای که رژیم غذایی با سلامت دهان و دندان دارد دو طرفه است؛ زیرا بروز آسیب و اختلال در عملکرد حفره دهان نیز می‌تواند بر توانایی فرد در جویدن یا هضم غذا اثر بگذارد. رژیم غذایی سالم، یکی از اصول اساسی در حفظ بهداشت دهان و دندان کودکان است. مصرف میوه‌ها و سبزیجات، کاهش مصرف مواد قندی و شیرینی‌ها، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به بهبود و نگهداری سلامت دهان و دندان کودکان کمک کند.

غذاهای مفید برای سلامت دندان کودکان

• غذا‌های حاوی کلسیم و فسفر: این مواد معدنی از عناصر سازنده مینای دندان است و مینای دندان برای حفظ سلامت خود به این عناصر احتیاج دارد. از جمله مواد غذایی که حاوی کلسیم و فسفر هستند میتوان به مواد زیر اشاره کرد:
• مواد حاوی کلسیم: شیر، ماست، غذاهای دریایی، پنیر، بادام.
• مواد حاوی فسفر: ماهی، دانه کدو تنبل، برنج، آجیل، گوشت قرمز، تخم مرغ.
• مواد غدایی غنی از ویتامین D : یکی از ویتامین‌های ضروری و مورد نیاز برای سلامت بدن ویتامین D است. این ویتامین علاوه بر سلامت بدن برای سلامت دندان‌ها نیز بسیار مفید است؛چراکه باعث جذب کلسیم می‌شود. نور خورشید، ماهی، زرده تخم مرغ و روغن ماهی از جمله مواد غذایی حاوی این ویتامین هستند.
• مواد غذایی حاوی ویتامین c: ویتامین c در سالم و قوی ماندن دندان‌ها ولثه بسیار مفید است. متورم شدن لثه‌ها، خونریزی، شل شدن دنان و یا بافت لثه از جمله علائم کمبود این ویتامین است. این ویتامین علاوه بر کاهش التهاب با تولید کلاژن در مبارزه با بیماری‌های پریودنتال بسیار مفید است. از جمله مواد غذایی که حاوی این ویتامین‌ هستند می‌توان به : توت فرنگی، کلم بروکلی، مرکبات، فلفل و سیب زمینی اشاره کرد.
• مواد غذایی ترد و حاوی آب فراوان: این دسته از مواد فذایی به علت فیبر بالایی که دارند برای سلامت دندان بسیار مفید بود و مصرف این مواد غذایی در برنامه روزانه توصیه می‌شود. این مواد غذایی به علت بافتی که دارند به عنوان یک ساینده عمل می‌کنند و باعث پاک شدن دندان‌ها و دهان از باقی مانده مواد غذایی می‌شوند. همچنین این مواد غذایی باعث تولید بزاق بیشتر در دهان می‌‍‌‌شوند و همانطور که می‌دانید بزاق خود یک عامل از بین برنده میکروب و باکتری‌های دهان است. مواد غذایی که در این دسته جای می‌گیرند عبارتند از: هویج، کرفس، سیب، خیار.
• مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان‌ها: آنتی اکسیدان‌ها نقش مهمی در مبارزه با التهاب و بیماری‌های پریودنتال دارند. آنتی اکسیدان‌ها در محافظت از لثه و دیگر بافت‌ها از وجود عفونت و باکتری‌های دهانی بسیار مفید هستند. فلفل دلمه، پرتقال، کیوی، کلم بروکلی، سیب، کشمش، آجیل، لوبیا و انگور از جمله مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان هستند.

مواد غذایی مضر برای دندانهای کودکان

• نوشابه، آبمیوه شیرین و نوشیدنی های قندی

نوشابه یکی از مضر ترین انواع نوشیدنی برای دندان است. حتی نوشابه های بدون قند نیز می توانند به سلامت دندان آسیب بزنند. اسید موجود در نوشابه می تواند به مینای دندان کودک آسیب بزند، بنابراین سعی کنید از دادن نوشابه به کودک خود جلوگیری کنید. علاوه بر نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا حاوی مقادیر زیادی قند هستند و نه تنها برای دندان، بلکه برای سلامت جسمی کودک نیز مضرات بسیاری دارند. از دیگر خوراکی های مضر برای سلامت دندان کودکان، می توان به آبمیوه هایی اشاره کرد که بسیاری از والدین روزانه کودک خود را با آن تغذیه می کنند. قند موجود در این آبمیوه ها می تواند به مرور زمان روند پوسیدگی دندان کودک را سرعت دهد.

• آبنبات

قند موجود در آبنبات و شکلات ممکن است مدت طولانی در دهان کودک باقی بماند و سلامت دندان ها را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین گاز زدن آبنبات های سفت ممکن است باعث شکستگی دندان های کودک شود. مصرف شکلات برای کودک ممانعتی ندارد؛ اما استفاده دائم و روزانه آن آسیب زننده است.

• مواد غذایی سفت و چسبناک

مواد غذایی سفت و چسبنده می توانند به دندان آسیب بزنند. خوراکی های سفت مانند یخ می تواند شکستی و ترک خوردگی دندان را به همراه داشته باشد. موارد گفته شده در صورتی به دندان آسیب می زنند که بیش از اندازه معمول مصرف شوند. مسواک کردن دندان کودک یکی از بهترین راهکارها برای حفظ سلامت دندان است. معمولاً توصیه می شود تا دندان های کودکان را (حتی دندان های شیری) روزی دو بار با مقدار کمی خمیر دندان مسواک کنید. لاکتوز موجود در شیر نیز ممکن است باعث پوسیدگی دندان کودک شود. بسیاری از کودکان عادت دارند تا قبل از خواب شیر بنوشند، بنابراین بسیار مهم است که پس از مصرف شیر، دندان کودک مسواک شود.

• مصرف کیک و شیرینی برای دندان کودکان

کیک و شیرینی از خوراکی های محبوب کوکان هستند. بسیاری از کودکان ترجیح می دهند تا به عنوان صبحانه کیک و شیرینی بخورند. این خوراکی ها علاوه بر اینکه قند اضافه شده زیادی دارند، حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات تصفیه شده هستند و می توانند به دندان کودک آسیب بزنند.

• مواد غذایی نشاسته دار برای دندان کودکان

مواد غذایی نشاسته دار مانند نان سفید و چیپس سیب زمینی اگر به صورت بی رویه مصرف شوند احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهند. باکتری های دهان می توانند قند موجود در این منابع را به سرعت تجزیه کنند. نشاسته همچنین چسبناک است و با باقی ماندن روی دندان ها می تواند به بافت دندان آسیب بزند.

روش های ترک عادات بد غذایی کودکان

عادت های بد غذایی از همان ابتدا در کودک شکل می گیرد و ممکن است در سلامت کودک نیز در بزرگسالی مؤثر باشد. هوشیاری والدین و راهکارهایی از قبیل عدم سختگیری های بی جا در غذا دادن به کودک، شناخت سلیقه غذایی کودک و انتخاب زمان و مکان مناسب برای تغذیه کودک می تواند تا حد زیادی از بدغذایی کودکان جلوگیری کند.

• در غذا دادن به کودک سخت گیری و لجبازی نکنید.

یکی از اشتباهات بسیاری از والدین به خصوص مادران سخت گیری و لجبازی در غذا دادن به کودک خود است. والدین باید کودک را تشویق به غذا خوردن از راههای مختلف کنند. به عنوان مثال از کودکشان او بخواهند که در طبخ غذا به او کمک کند یا غذا را با انواع روش های مختلف تزئین کنند. تزئین هایی که برای کودک جذاب باشد و او را وادار به غذا خوردن کنند.

• غذای یکنواخت به کودک ندهید.

مادران باید توجه کنند که از دادن غذای یکنواخت به کودک خود خودداری کنند. به همین منظور بهتر است در غذای کودک خود انواع مختلفی از غذاهای سالم را بگنجانند. غذاهایی که هم ذائقه کودک را از همان ابتدا به شکل صحیحی شکل دهد و هم او را ترغیب به غذا خوردن کند.

• سلیقه کودک را در غذا خوردن بشناسید.

بسیاری از کودکان حتی بزرگسالان برخی از غذاها را دوست ندارند؛ بنابراین کودک را وادار به خوردن غذایی که دوست ندارد نکنید و به او حق انتخاب بدهید. گاهی وقت ها ممکن است غذایی برای کودک مفید باشد؛ ولی کودک از خوردن آن امتناع می کند. به عنوان مثال بسیاری از کودکان ممکن است تمایل زیادی برای خوردن سبزیجات پخته نداشته باشند که در اینجا لازم است مادران از جایگزین های آن مثل هویج رنده شده یا استفاده از آنها در سالاد و … استفاده کنند.

• زمان مناسبی به کودک غذا بدهید.

به کودک زمانی غذا بدهید که او گرسنه است. اینکه در چندین وعده مختلف و چندین غذا را همزمان به کودک خود بدهید کار صحیحی نیست. اگر کودک شما هنگام صبحانه، ناهار یا شام گرسنه نیست اصرار به خوردن غذا در همان وعده نکنید. می توانید غذا را نگه داشته و هر زمان که کودک گرسنه شد به او غذا دهید.

تعداد وعده های روزانه غذایی کودکان

اولین نکته در تغذیه سالم کودکان توجه به تعداد دفعات خوردن غذا است. کودکان به 3 وعده غذایی اصلی در روز و 1 تا 3 وعده میان وعده نیاز دارند. والدین باید به سالم بودن میان وعده‌ها به اندازه وعده غذای اصلی توجه کنند.

بهداشت دهان کودک پس از غذا خوردن

1. مسواک زدن نباید بلافاصله بعد از وعده های غذایی باشد. معمولا ً20 دقیقه پس از خوردن مواد شیرینی دهان شروع به تولید اسید می کند و اگر در این زمان شروع به مسواک زدن کنید اسید تشدید و باعث پوسیدگی و تخریب بیشتر دندان ها می شود.
2. بعد از هر وعده غذایی و بعد از خوردن مواد های قندی حتماً دهان باید با آب عادی شسته شود.
3. اگر مسواک زدن با نخ دندان همراه باشد بهترین شست و شو و بهداشت دهان و دندان است.

اثرات تغذیه سالم بر سلامت دندان کودک

همواره اهمیت تغذیه در سلامت دندان کودکان نقش بسیار مهمی داشته است که این اهمیت در سلامت دندان کودکان دوچندان است. برای حفظ سلامت دندان در کودکان، نیاز به یک رژیم غذایی متعادل و مغذی است که در آن غذاهایی که احتمال ایجاد پوسیدگی دارند، محدود شده و غذاهای حاوی آنتی اکسیدان و سایر مواد مغذی افزایش یابد. غذایی که کودک می‌خورد تأثیر مستقیمی بر سلامت دندان دارد و در کنار آن، مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان، از دندان ها و لثه های کودک در برابر پوسیدگی و بیماری های پریودنتال محافظت کرده و باعث ایجاد لبخندی سالم و زیبا می‌شود.

اثرات تغذیه ناسالم بر سلامت دندان کودک

عدم تعادل و ناکافی بودن تغذیه در کودکان می تواند در کنار بسیاری از مشکلات سلامتی، مشکلات جدی در سلامت دهان و دندان ایجاد کند. تغذیه نامناسب روی پیشرفت و افزایش بیماری های دهان و دندان نظیر پریودنتال، پوسیدگی و ... تأثیر بسیاری دارد

توصیه های تغذیه ای برای سلامت لثه کودک

گنجاندن غذاهای زیر در رژیم غذایی می تواند به بهبود سلامت لثه کمک کند:

• میوه ها و سبزیجات ترد: سیب، هویج و کرفس تولید بزاق را تحریک می کنند و به تمیز کردن دندان ها و لثه ها کمک می کنند.
• سبزی های برگ دار: اسفناج، کلم پیچ و سایر سبزیجات برگ دار سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی هستند که از سلامت لثه ها حمایت می کنند.
• چای سبز: این نوشیدنی غنی از آنتی اکسیدان می تواند به کاهش التهاب لثه کمک کند.
• آجیل و دانه ها: بادام، گردو و دانه چیا مواد مغذی ضروری را برای سلامت لثه ها فراهم می کنند.
• میوه ها و سبزیجات غنی از فیبر ضد پوسیدگی دندان: غذاهایی که فیبر دارند، جریان بزاق را تحریک کرده و یک دفاع طبیعی در برابر پوسیدگی به شمار می روند. نه تنها بزاق دهان را پاک می کند و دهان را تمیز می کند، بلکه حدود 20 دقیقه بعد از خوردن بزاق دهان را خنثی می کند و اسیدهایی که به دندان ها حمله می کنند را خنثی می کند. سبزیجات و میوه های ترد مثل سیب، هویج و کرفس بخورید.

تغذیه مناسب برای پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک

• میوه ها و سبزیجات

سبزیجات و میوه هایی همچون سیب، کلم، هویج و از این قبیل محافظان قوی دندان ها شناخته شده اند که به دلیل دارا بودن ویتامین C و ارزش های تغذیه ای دیگر دندانها را به نوعی جرم گیری می کنند . ویتامین C و آنتی اکسیدان موجود در میوه ها به حفظ و افزایش قدرت لثه ها بیشتر تأثیر می گذارد.

• توت

نتایج مطالعات اخیرا خاصیت جرم گیری و پاک کنندگی سطح دندان و فضای دهان از هر نوع میکروبی توسط مصرف انواع توت ها به خصوص توت فرنگی را ثابت کرده است.

• مواد غذایی حاوی فولیک اسید

فولیک اسید تا حد قابل توجهی مقاوت و قدرت محافظتی و ضد میکروبی دهان را افزایش می دهد و سلول های آسیب دیده و ضعیف شده را جانی دوباره می بخشد.

• جویدن آدامس بدون قند

جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا و تنقلات می تواند به شستشوی مجدد اسیدهای مضر برای کمک به حفظ مینای دندان کمک کند.

• آب حاوی فلورید

آب آشامیدنی فلوراید دار یا هر محصولی که با آب فلوریدی تهیه می کنید، به دندان های شما کمک می کند. این شامل آبمیوه های پودری و سوپ است.

• پروبیوتیک ها

اخیراً مطالعات به اثرات ضدپوسیدگی پروبیوتیک ها اشاره کرده اند و از این نظر توجه زیادی را به خود معطوف کرده اند.

• علل رویش دندانهای دائمی نابالغ در کودکان چیست؟
  تاریخ انتشار : 1402-10-23تاریخ بروز رسانی : 1403-06-05


• علت رشد دندان اضافه در لثه کودکان و روشهای درمان آن
  تاریخ انتشار : 1402-11-15تاریخ بروز رسانی : 1402-11-18


• چرا دندانهای کودکان و نوزادان سیاه می شود و درمان آن
  تاریخ انتشار : 1402-07-25تاریخ بروز رسانی : 1402-08-02


• فضا نگهدارنده دندان کودک چیست و چه کاربردی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1402-07-15تاریخ بروز رسانی : 1402-08-02


• باندینگ دندان کودکان برای ترمیم دندانهای آسیب دیده در چه مواقعی انجام می شود؟
  تاریخ انتشار : 1402-09-11تاریخ بروز رسانی : 1402-09-18