علائم و درمان انواع کیست دهان دندان و لثه کودکان

کیست، زائده‌ای غیرطبیعی است که در بخش‌های مختلفی از فک می‌تواند ایجاد شود. این زائده‌های تاول مانند معمولاً حاوی مایع هستند و اندازه‌های گوناگونی دارند. کیست‌های ادنتوژنتیک زائده‌هایی هستند که هنگام رشد و رویش دندان‌ها ایجاد می‌شوند. بسیاری از والدین با دیدن برآمدگی‌های بنفش مایل به آبی روی لثه‌ها نگران می‌شوند؛ اما جایی برای نگرانی نیست، چون تشکیل این کیست در دوره رشد طبیعی است و از آن با اصطلاح کیست یا هماتوم رویش دندان یاد می‌شود. دندان کودک هنگام شکل گرفتن در استخوان رو به جلو می‌رود و سپس از لثه بیرون می‌زند تا در نهایت در دهان دیده شود. کیست درآمدن دندان در مرحله پایانی درآمدن دندان، یعنی پس از بیرون زدن از استخوان و قرار گرفتن زیر سطح لثه، ایجاد می‌شود. معمولاً کودک بدون آگاه شدن والدین از وجود آن، این مرحله را پشت سر می‌گذارند؛ اما گاهی این کیست اگر شناسایی و درمان نشود می‌تواند به مشکلات بعدی مانند دندان نهفته و در نهایت بی نظمی دندان در کودک منتهی شود. اگر متوجه وجود زائده‌های عجیب داخل دهان و مسائل دیگر مربوط به سلامت دندان‌های فرزندتان شدید، برای معالجه به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان‌های اولیه و زودهنگام می‌توانند مسائل جدی مربوط به سلامتی را در مراحل اولیه نشان دهند یا از بروز آنها پیشگیری کنند. علت بروز و وخامت کیست‌های دندانی، روند درمان را مشخص خواهد کرد.

کیست دهان و دندان چیست؟

کیست دندان در نوزادان، یک وضعیت نادر و اساساً یک کیسه بسته از بافت‌ها است. برخی از کیست‌ها با هوا پر شدند درحالی‌که برخی دیگر پر از بافت نرم یا مایع هستند. کیست دندان کودک عموماً در بافت‌های نرم دهان مانند لثه، لب و اطراف یا کنار دندان درون استخوان فک ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها معمولاً به‌آرامی رشد می‌کنند و می‌توانند علت اصلی تحریک، درد در فک یا حتی عوارض بدتری باشند. هنگامی که دندان کودک در حال شکل گرفتن است، ابتدا دندان او در استخوان رو به جلو می‌رود سپس بیرون می‌زند تا در دهان دیده شود. کیست دندان بچه‌ها در مرحله پایانی درآمدن دندان، یعنی پس از بیرون زدن از استخوان و قرار گرفتن زیر سطح لثه، ایجاد می‌شود.

علت بروز کیست دهان و دندان در کودکان

از دلایل اصلی ایجاد کیست می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• وارد آمدن ضربه یا آسیب به دندان یا فک
• پوسیدگی که باعث ایجاد عفونت در دندان می‌شود و بافت داخلی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• بیماری پریودنتال از نوع التهابی (پریودنتیت)
• مراقبت نامناسب از دندان و ایجاد عفونت در یک کانال دندانی
• دشواری در رویش دندان مولر (آسیاب) سوم یا سایر دندان‌ها در دوران کودکی
• بیماری‌های مزمن از جمله سینوزیت، رینیت، التهاب لوزه‌ها و بیماری‌های مشابه که در ناحیه‌ی نازوفارنکس (بخشی از گلو که به بینی راه دارد) رخ می‌دهند.
• تشدید التهاب زیر دندان تا حدی که به صورت مزمن در آید.
• پارادونتیت یا التهاب بافت‌های پریودنتال واقع در اطراف دندان‌ها
• کاهش مقاومت بدن در برابر کوچک ترین عفونت و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن

علائم کیست دندان در کودکان

از آنجایی که فرایند تشکیل یک کیست ، نسبتاً طولانی (حدود چندین هفته) است، معمولاً مدتی زمان می‌برد تا فرد با توجه به وضعیت سلامتی خود متوجه برخی از علائم کیست دندان شود. برخی از این علائم عبارتند از :

• یک احساس ناخوشایند در دندان‌ها و لثه در هنگام گاز گرفتن یا جویدن مواد غذایی سفت
• احساس سنگینی اضافی در ناحیه‌ی دندان آسیب‌دیده
• تبدیل احساس ناخوشایند به احساس درد و ناراحتی در زمان غذا خوردن
• سخت شدن حرکات طبیعی فک در حالی که دهان در حالت باز قرار دارد.
• تغییر در ماهیت درد از دردی خفیف به سمت دردی ثابت و حاد
• ایجاد برآمدگی‌های کوچک روی لثه‌های دندانی که می‌توانند به تدریج بزرگ و بزرگ‌تر شوند.
• بی‌قراری عمومی و احساس ضعف بدون هیچ دلیل روشنی و امکان افزایش درجه حرارت بدن
• ریزش مایع یا ترشحات به طور ناگهانی. گاهی اوقات ممکن است یک حباب در بیرون از لثه ایجاد شود که از آن مایع و ترشحات جاری می‌شود. این بدان معنی است که استخوان و کیست شکسته شده‌اند و زخم عمیقی تشکیل شده است.

انواع کیست دهان دندان کودکان

شش نوع کیست دندان و لثه وجود دارد که با توجه به دلیل شکل‌گیری کیست، پیچیدگی و نوع درمان آن از هم متفاوت هستند.

• ریشه‌ای یا رادیکولار: این نوع کیست اغلب به دلیل التهاب بافت اطراف دندان (بافت همبند ویژه‌ای که دندان را در استخوان فک نگه می‌دارد) رخ می‌دهد و از نوع کیست‌های مزمن است.
• فولیکولار: به کیست فولیکولار، کیست متضمن دندان نیز گفته می‌شود. ایجاد این نوع کیست ممکن است به دلیل حضور جوانه دندانی باشد که قادر به رویش نیست و دچار عفونت شده است. دلیل دیگر وجود یک جوانه دندان اضافی در فک است.
• کراتوسیست یا اولیه: اگر دندان به طور صحیح رشد نکند در بخشی از بافت تشکیل‌دهنده‌ی دندان، کیست تشکیل می‌شود.
• رترومولار یا پارادنتال :تشکیل این نوع کیست ناشی از طولانی شدن فرایند رویش دندان مولر (آسیاب) سوم است و با التهاب همراه می‌باشد. این نوع کیست اغلب در فک پایین رخ می‌دهد.
• رزیجوال یا ریشه‌ای: کیستی که بعد برداشتن ریشه‌ی دندان در استخوان باقی می‌ماند.
• کیست رویشی: این نوع کیست معمولاً در کودکان و در سنی که دندان‌ها شروع به درآمدن می‌کنند (به طور معمول سن 7 تا 10 سالگی) رخ می‌دهد.

تشخیص کیست دهان و دندان کودکان

از آنجایی که کیست‌های کوچک معمولاً مورد توجه قرار نمی‌گیرند، تشخیص آنها ممکن است تا زمانی که شما رادیوگرافی دندان انجام دهید، امکان‌پذیر نباشد. کیست دندان در عکس رادیولوژی می تواند به صورت یک نقطه کوچک ظاهر شود. برای اطمینان بیشتر در برخی موارد دندانپزشک سی تی اسکن یا MRI را برای بیمار تجویز می کند. این آزمایش‌ها همچنین به رد سایر انواع کیست‌ها مانند کیست‌های استخوانی آنوریسمال یا کیست‌های پری آپیکال کمک می‌کنند. در سایر موارد خاص، به خصوص اگر کیست بزرگ باشد، دندانپزشک فقط با معاینه به سرعت آن را تشخیص می دهد.

روشهای درمان کیست دهان و دندان کودکان

روش‌های درمان کیست دندان به اندازه و محل کیست و همچنین نوع زائده بستگی دارد. بعضی کیست‌ها بدون درمان از بین می‌رود، با این حال دندانپزشک باید همچنان بر پیشرفت زائده نظارت داشته باشد.

• جراحی

دندانپزشکان معمولاً کیست پریموردیال را با عمل جراحی برمی‌دارند. دندانپزشک در این عمل غالباً بخشی از استخوان را می‌تراشد. در صورتی که بخش قابل توجهی از استخوان آسیب دیده باشد، پیوند استخوان ضرورت می‌یابد.

• مارسوپیالیزیشن

دندانپزشک برای درمان کیست ایجاد شده در داخل دندان در حال رشد روشی را انتخاب می‌کند که فرایند رویش دندان را مختل نکند. برای مثال در جراحی کیست ادنتوژنتیک زائده خارج می‌شود؛ اما ممکن است کودک یک یا دو دندان از دست بدهد. به همین دلیل دندانپزشک غالباً عملی به نام مارسوپیالیزیشن انجام می‌دهد.مارسوپیالیزیشن عملی جراحی است که در آن دندانپزشک، شکافی را داخل کیست ایجاد می‌کند و لبه‌های آن را بخیه می‌زند. سطح یگانه و پیوسته‌ای با انجام این عمل روی کیست ایجاد می‌شود که جای خروج دندان را باز نگه می‌دارد. به این ترتیب مایع داخل کیست ترشح می‌شود، بدون این که رشد دندان نزدیک کیست را مختل کند. این نوع درمان به ویژه برای کیست‌هایی مفید است که در صورت انجام نشدن این عمل باید چند بار تخلیه شود.

جلوگیری از کیست دهان و دندان کودکان

مانند بسیاری از موارد دیگر، برای پیشگیری از ایجاد کیست دهان و دندان رعایت نکات بهداشتی دهان و دندانها و حفظ سلامت دندان ها و دهان ضروری می باشد. همچنین ضمن رعایت صحیح و مرتب بهداشت دندان ها می‌توان به صورت معینات دوره ای، معاینات دندانپزشکی انجام داده و از عدم بروز کیست دندان و دهان در بافت های داخلی دهان اطمینان حاصل کرد. چکاپ های منظم دندانپزشکی برای سلامت دهان و دندان ها از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

عوارض کیست های دهان و دندان کودکان

کیست های لثه و دندانی مشکلات متعددی را بوجود می آورند؛ اما بعضی از این مشکلات برای چندین ماه یا حتی چندین سال ناشناخته باقی می مانند. بسیاری از این عوارض کیست لثه در صورت بروز موارد زیر مشکل ساز خواهند شد:

• عفونی شوند (باعث درد و یا التهاب لثه شوند).
• به تدریج جای چند بافت استخوانی را بگیرند (باعث ضعیف شدن فک ها می شوند).
• بر دندان ها و ساختارهای دیگر فشار وارد می کنند.
• از عملکرد نرمال دندان ها و بافت های دهان پیشگیری می کنند.

آیا کیست های لثه و دهان کودکان خطرناک هستند؟

کیست دندان در صورت عدم درمان ممکن است به رشد خود ادامه دهد و با ضعیف کردن فک باعث آسیب به دندان‌ های مجاور شود. در مواردی که کیست عفونی، متورم و دردناک شود. احتمال دارد عفونت به نواحی دیگر بدن گسترش پیدا کند. درصد بسیار کمی از این کیست‌ ها ممکن است سرطانی شوند و به نواحی دیگر بدن انتقال یابند.

• بی اشتهایی کودکان هنگام دندان در آوردن علائم و درمان آن
  تاریخ انتشار : 1402-12-15تاریخ بروز رسانی : 1402-12-18


• عوارض درمان نشدن بیماریها و مشکلات دهان و دندان کودکان
  تاریخ انتشار : 1403-02-29تاریخ بروز رسانی : 1403-03-26


• تأثیر تنفس دهانی بر رشد فک و دندان های کودکان
  تاریخ انتشار : 1403-06-23تاریخ بروز رسانی : 1403-06-28


• بریج یا پل دندان کودکان چیست و چگونه انجام می شود؟
  تاریخ انتشار : 1402-12-11تاریخ بروز رسانی : 1402-12-18


• هیپوپلازی یا ضعف و نقص مینای دندان در کودکان
  تاریخ انتشار : 1402-11-04تاریخ بروز رسانی : 1402-11-09