سرطان دهان در کودکان علائم نحوه تشخیص و درمان آن

سرطان دهان (oral cancer) یکی از بیماری‌هایی است که در افراد مختلف دیده می‌شود. سرطان دهان شامل سرطان حفره دهان (لب‌ها، داخل لب و گونه، دندان‌ها، لثه، دو سوم فوقانی زبان، کف و سقف دهان) و سرطان حلق و دهان (ناحیه میانی گلو از جمله لوزه و پایه زبان) می‌باشد. علائم اولیه سرطان دهان و ناحیه حلق و دهان ممکن است با مشکلات و بیماری‌هایی نظیر دندان درد و یا سرماخوردگی اشتباه گرفته شود. کودکان می توانند به سرطان دهان مبتلا شوند؛ اما امکان آن بسیار کم است، با این حال احتمال ایجاد سرطان دهان برای کودک وجود دارد، بنابراین اطلاع از علائم احتمالی آن مهم است. بیش از 9 تومور از هر 10 تومور یافت شده در دهان کودکان خوش خیم است. در صورت ایجاد سرطان دهان در کودکان معمولاً سرطان لنفوم یا سارکوم است. با معاینات منظم دندانپزشکی می توان به نظارت بر علائم غیر عادی تأثیر گذار بر دهان کودکان، کمک کرد. تشخیص زودهنگام سرطان دهان نتایج درمانی موفقی را به همراه خواهد داشت. در طول معاینات منظم دندان و لثه‌ها، دندانپزشک به بررسی علائم بیماری در لب‌ها و صورت بیمار می‌پردازد. از طریق این آزمایش‌ها می‌توان نوع درمان را تعیین کرد. اگر سرطان زبان و دهان در مراحل اولیه تشخیص داده شود شانس بهبود کامل بیمار بیشتر خواهد بود.

سرطان دهان کودکان چیست؟

سرطان دهان نوعی از سرطان است که با نام‌های سرطان کام یا سرطان اورال (Oral Cancer) نیز شناخته می‌شود و می‌تواند هر یک از قسمت‌های تشکیل دهنده دهان (حفره دهان) را تحت تأثیر قرار دهد. این نوع سرطان به ‌صورت یک توده یا زخمی در دهان ظاهر می‌شود که از بین نمی‌رود. سرطان دهان می تواند مانند یک مشکل رایج در لب ها یا در دهان شما باشد، مانند لکه های سفید یا زخم هایی که خونریزی می کنند. تفاوت بین یک مشکل رایج و سرطان بالقوه این است که این تغییرات از بین نمی روند. در صورت درمان نشدن، سرطان دهان می تواند در سراسر دهان و گلو به سایر نواحی سر و گردن گسترش یابد.

دلایل سرطان دهان کودکان

سرطان زمانی رخ می‌دهد که یک تغییر ژنتیکی در بدن باعث می‌شود که سلول‌ها به‌صورت خارج از کنترلی شروع به رشد کنند. با ادامه رشد این سلول‌های ناخواسته، تومور شکل می‌گیرد. باگذشت زمان، این سلول‌ها ممکن است به سایر قسمت‌های بدن منتشر شوند. برخی از عوامل خطر سرطان دهان در بزرگسالان برای کودکان صدق نمی کند. برای نمونه بعید است که کودکان به علت مصرف دخانیات یا الکل در معرض افزایش خطر برای سرطان دهان قرار گیرند. عوامل خطر سرطان دهان در یک کودک عبارتند از:

• داشتن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

برخی شرایط ژنتیکی مانند:

• کم خونی فانکونی
• دیسکراتوز مادرزادی
• جهش های ژن کانکسین
• اپیدرمولیز بولوزا
• گزرودرما پیگمنتوزوم

بیماری پیوند در مقابل میزبان، زمانی که بدن سلول های بنیادی اهداکننده، مغز استخوان یا اندام ها را خارجی تشخیص می دهد و به آنها حمله می کند.

انواع سرطان دهان در کودکان

معمولاً تمام انواع سرطان‌ها بر اساس نوع سلولی که بیماری از آن می‌شود، طبقه‌بندی می‌شوند. بر همین اساس پنج نوع سرطان دهان وجود دارد:

1. کارسینوم (سلول سنگفرشی) شایع‌ترین نوع سرطان دهان است و 90 درصد سرطان‌های دهان از این نوع هستند. سلول‌های سنگفرشی در اکثر از نقاط بدن به ویژه روی پوست و داخل دهان تشکیل می‌شوند.
2. آدنوکارسینوم در داخل غدد بزاقی ایجاد می‌شود.
3. سارکوم به دلیل رشد سلول‌ها از داخل استخوان، غضروف یا ماهیچه بروز می‌کند.
4. ملانوم نوعی سرطان است که از رشد ملانوسیت‏ها (سلول‌هایی که رنگدانه پوست تولید می‌کنند)، شروع می‌شود. آنها به صورت توده های بسیار تیره و خالدار هستند که اغلب خونریزی می‌کنند.
5. لنفوم‏ها به دلیل رشد سلول‌ها در غدد لنفاوی، ایجاد می‌شوند؛ اما گاهی اوقات در داخل دهان هم ایجاد شوند.

علائم سرطان دهان در کودکان

• وجود زخم یا خراش مزمن
• لکه‌های سفید یا قرمز رنگ
• درد، حساسیت به لمس یا بی‌حسی در ناحیه دهان و لب‌ها
• توده، ضخیم شدن ناحیه گونه، جوش زبر، کبره بستن و یا تخریب بافت ناحیه دهان
• مشکل در جویدن، بلعیدن، تکلم و یا حرکت دادن زبان و فک
• عدم تراز دندان‌ها هنگام بسته شدن دهان

از دیگر علائم سرطان دهان می‌توان به گلو درد و یا احساس گرفتگی گلو، بی‌حسی، خفگی و تغییر صدا اشاره کرد. اگر هر یک از علائم بعد از 2 هفته بهبود نیافت بهتر است برای چکاب به دندانپزشک مراجعه کرد.

سن شروع سرطان دهان

شیوع سرطان دهان با بالا رفتن سن افزایش می یابد و تقریباً 95 درصد از موارد این سرطان پس از 40 سالگی رخ می دهد.

سرطان دهان در چه کودکانی شایع تر است؟

عوامل خطر برای سرطان دهان در کودکان عبارت‌اند از:

• قرارگرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید به‌خصوص در سنین پایین
• اشعه فرابنفش خورشید می‌تواند سبب بروز سرطان لب شود.
• رژیم غذایی نامناسب
• سابقه خانوادگی سرطان
• بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
• اگر قبلا در ناحیه سر، گردن یا هر دو پرتودرمانی دریافت شده باشد.
• قرارگرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی (خصوصاً آزبست، سولفوریک اسید و فرمالدهید)
• اگر درگذشته به سرطان سروگردن مبتلا شده‌اند.

روشهای تشخیص سرطان دهان در کودکان

در طول مراجعه، پزشک یا دندانپزشک از کودک یا والدین او در مورد علائم موجود سؤالاتی می پرسد. آنها برای مشاهده هرگونه رشد یا نشانه غیر معمول، دهان کودک را بررسی می کنند. آنها می توانند با پوشیدن دستکش، اطراف دهان، فک و گردن را نیز لمس و ارزیابی کنند. در صورت وجود احتمال ابتلا به سرطان، آزمایش‌ های زیر برای تائید تشخیص در خواست می شوند:

• اشعه ایکس: این آزمایش به پزشکان کمک کند تا سلامت فک و استخوان های صورت و همچنین دندان ها را ارزیابی کنند.
• اسکن MRI: این اسکن با جزئیات بیشتری بافت‌ های نرم و استخوان‌ های دهان، از جمله لثه، سقف دهان و گردن را مورد بررسی قرار می دهد.
• سی تی اسکن: این تست سر و گردن را در قسمت های بسیار باریک بررسی و تشخیص ناهنجاری ها را آسان تر می کند.
• اسکن PET: این یک آزمایش بسیار خاص است که سلول های سرطانی را در بدن جستجو می کند. پزشکان مقدار کمی ماده رادیو اکتیو را به رگ تزریق می‌ کنند و سپس اسکنر در حین عکس‌ برداری به دور بدن می‌ چرخد. سلول های سرطانی در این تصاویر روشن تر نشان داده می شوند.
• بیوپسی: در این روش نمونه کوچکی از بافت برداشته شده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود.

دندانپزشکان، پزشکان و جراحان می توانند از نتایج معاینات و آزمایشات برای تشخیص و ارزیابی استفاده کنند.

روشهای درمان سرطان دهان در کودکان

برای کودکان، درمان سرطان دهان می تواند نسبت به بزرگسالان متفاوت باشد. درمان های استانداردی که پزشکان برای سرطان دهان استفاده می کنند عبارتند از:

• جراحی: این رایج ترین درمان سرطان دهان در کودکان است. همچنین برای موارد غیر سرطانی نیز ممکن است پزشکان از آن استفاده کنند.
• پرتو درمانی: این روش درمانی در قسمت خاصی از بدن برای کشتن سلول های سرطانی یا توقف تقسیم آنها از پرتو استفاده می کند.
• شیمی درمانی: این روش شامل مصرف داروها، از طریق قرص یا تزریق وریدی، برای کشتن سلول های سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها است. شیمی درمانی می تواند به سرطان در سراسر بدن برسد، بنابراین در صورت گسترش یا پیشرفته بودن سرطان، این یک گزینه خواهد بود.
• از آنجایی که این بیماری نادر است، کودکان می توانند این فرصت را داشته باشند که در آزمایشات بالینی برای آزمایش رویکردهای جدید شرکت کنند. آزمایشات بالینی شامل شروع یک رژیم درمانی و گزارش هر گونه عوارض جانبی است.
• پیگیری و نظارت دقیق پس از اتمام درمان برای نظارت بر علائم احتمال بازگشت سرطان ضروری است. اگر این اتفاق بیفتد، پزشکان می توانند درمان های بیشتری را امتحان کنند.

خطرات سرطان دهان در کودکان

به‌طورکلی نمی‌توان گفت که این سرطان کشنده است؛ چراکه انواع سرطان با تشخیص زودهنگام شانس درمان بیشتری خواهند داشت، بنابراین در مورد انواع این سرطان نیز می‌توان گفت که با تشخیص زودهنگام کنترل و درمان عارضه امکان‌پذیر است؛ اما موارد بدخیم و غیرقابل درمان نیز وجود دارد. همچنین اگر این نوع از سرطان خیلی زود تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، این احتمال وجود دارد که تبدیل به یک عارضه کشنده شود.

پیشگیری از سرطان دهان در کودکان

• کودکان باید رژیم غذایی متعادلی داشته باشند.
• در معرض دود سیگار دیگران قرار نگیرند.
• در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرند. قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض نور خورشید احتمال ابتلا به سرطان پوست را در شما افزایش می دهد و سلامت لب ها را نیز در معرض خطر قرار می دهد.
• کودکان به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک تمام قسمت های دهان را بررسی می کند و علائم اولیه ابتلا به سرطان دهان را شناسایی می کند. اگر سرطان زود تشخیص داده شود درمان آن آسان خواهد بود.