اهمیت حفظ و نگهداری دندان های شیری

دندان های شیری اولین دندان هایی هستند که در دهان هر فرد رشد می کنند و تا سن 10 الی 12 سالگی با او همراه هستند. نوزادی که تازه به دنیا می آید 20 دندان شیری را در لثه خود نهان دارد. این دندان ها از سن 5 تا 6 ماهگی به صورت تدریجی رشد کرده و از لثه خارج می شوند. در سن 2 تا 5/3 سالگی تمامی دندان های شیری کودک به طور کامل رشد می کنند. با رشد کودک، دندان های دائمی نیز در دهان او رشد می کند و زیر لثه باقی می مانند. این دندان ها به مرور از سن 6 تا 7 سالگی به دندان های شیری فشار وارد کرده و آنها را لق می کنند. دندان های شیری می افتد و بعد از مدتی دندان های دائمی جای آنها را پر می کنند. دندانهای شیری در تغذیه مناسب و رشد کودک نقش مهمی داشته باشند و راهنمای مناسبی جهت رویش دندانهای دائمی می باشند. در صورت از دست دادن دندانهای شیری زودتر از رویش دندانهای دائمی، رشد دندانهای دائمی دچار اختلال شده و خیلی از اوقات مشکلات به هم ریختگی دندانی و نهفتگی دندانهای دائمی را که نیاز به درمانهای ارتودنسی دارد را در آینده واجب میکند. مراقبت از دندان‌های شیری در دوران کودکی، اساسی‌ترین پایه برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از مشکلات آینده است.

نقش و اهمیت دندان های شیری

دندان ها به عنوان عنصری مؤثر در جهت زیبایی چهره و همچنین هضم سریع و راحت غذا نقش مفید خود را در هر رنج سنی خصوصاً کودکان به درستی ایفا می کنند. از پایان 6 ماهگی روند رشد دندان های شیری کودکان آغاز می شود و معمولاً تا اتمام دو سالگی تمامی دندان ها رشد می کنند.

دندان های شیری کودکان به نسبت دندان های دائمی تعداد کمتری دارند. همچنین این دندان ها از بافت ظریف و حساس تری برخوردار هستند. دندان های شیری کودکان نیازمند مراقبت خاصی هستند تا زمان رشد دندان های دائمی دچار پوسیدگی و کرم خوردگی نشوند.

دندان های شیری باعث راحت تر شدن روند هضم غذاها در سیستم گوارشی کودک و حتی نوزاد می شود. برای حفظ دندان های شیری کودکان مراجعه به متخصص دندانپزشکی کودکان یک شرط است.

علل ایجاد پوسیدگی و از دست دادن دندانهای شیری

یکی از مهم ترین دلایل به وجود آمدن پوسیدگی و خراب شدن دندان کودکان استفاده زیاد از مواد قندی و به دنبال آن رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و باقی ماندن ذرات خوراکی داخل دندان‌ها است. زمانی که مواد غذایی در بین شیا‌رهای دندان ها باقی می ماند، باکتری ها با تجزیه مواد غذایی و تولید اسید مینای دندان را تخریب می‌کنند و باعث به وجود آمدن پوسیدگی دندان شیری کودکان می‌شوند. علاوه بر مواد غذایی، پوسیدگی می‌تواند از دهان والدین به کودکان نیز سرایت کند. بوسیدن از ناحیه دهان و استفاده از قاشق مشترک و مواد غذایی یا میوه خورده شده باعث انتقال پوسیدگی و عفونت لثه در کودکان می‌شود.

از دلایل دیگر پوسیدگی دندان دائمی کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف بعضی از داروها و ابتلا به برخی بیماری‌های خاص
• ژنتیک
• عادت‌های بد غذایی و دهانی، مانند نگه داشتن غذا در دهان و نجویدن غذا
• باقی ماندن شیشه شیر به صورت شبانه رو ز در دهان و تمیز نکردن دندان با گاز استریل نمناک بعد از شیر خوردن

عوارض عدم حفظ و مراقبت دندان شیری

عدم مراقبت از دندان‌های شیری، پوسیدگی آنها و عدم ترمیم آنها باعث می‌شود دهان بوی نامطبوعی داشته باشد. علاوه بر این، پوسیدگی دندان‌های شیری ممکن است باعث افزایش باکتری‌ها در دهان و به وجود آمدن التهاب‌های لثه شود. همچنین وجود دندان‌های خراب و لبخند نازیبا، اعتماد به نفس کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تأثیرات منفی شدیدی بر روی ارزش اجتماعی فرزند شما خواهد گذاشت.

ممکن است به علت مسدود کردن مسیر رویش دندان دائمی زیر لثه، باعث گیر کردن آن در استخوان یا لثه و به اصطلاح نهفتگی آن شوند.

همچنین ممکن است دندان دائمی هنگام رویش به علت مسدود بودن مسیر خود، به دندان‌های مجاور فشار وارد کرده و باعث تحلیل ریشه ‌های دندان‌های مجاور و لق شدن یا افتادن آنها شود.

در صورتی که مراقب دندان‌های شیری نباشید و اجازه دهید این دندان‌ها دچار پوسیدگی و عفونت شوند، ممکن است عفونت گسترش یافته و به محدوده استخوان اطراف دندان برسد. در چنین شرایطی آبسه تشکیل شده و ممکن است کودک دندان درد شدیدی را تجربه نماید. آبسه به کیسه‌ های پر شده با چرک گفته می‌شود.

در صورتی که جلوی گسترش عفونت گرفته نشود، دندان‌های مجاور و بافت لثه نواحی دورتر نیز ممکن است درگیر شوند. عفونت ممکن است وارد جریان خون شده و عوارض و پیچیدگی‌های زیادی ایجاد نماید.

مراقبت های دندان شیری در کودکان

در صورتی‌ که به هر دلیلی دندان شیری دچار مشکلاتی مانند پوسیدگی شد، باید هر چه سریع تر به درمان آن اقدام نمایید. هر چه درمان زودتر انجام شود، هزینه و پیچیدگی آن کمتر بوده و کودک کمتر دچار مشکلات و عوارض آن می‌شود.

در دوران شیرخوارگی و پیش از رویش اولین دندان ها کافی است بعد از هر بار شیر خوردن با استفاده از دستمال تمیز، نرم و نمدار لثه نوزاد خود را تمیز کنید.

با رویش اولین دندان ها باید مسواک زدن با مسواک نرم و سری کوچک را برای کودک خود آغاز نمایید. روزی دوبار دندان های کودک را مسواک بزنید تا دندان رشد کرده سالم باقی بماند. تا سه سالگی و زمانی که کودک شما بتواند به درستی مسواک را در دست گرفته و مسواک بزند، خودتان دندان هایش را مسواک بزنید. مسواک زدن باید به صورت دورانی و آرام باشد و همه سطوح داخلی و خارجی دندان تمیز شود. مسواک زدن محکم باعث آسیب به دندان و لثه می شود. تا دو و نیم سالگی لازم نیست از خمیر دندان استفاده کنید و تمیز کردن لثه و دندان با آب و مسواک کافی است.

سن 3 تا 5 سالگی و زمانی که کودک می تواند خودش با قاشق و چنگال خوراکی ها را در دهانش قرار دهد، زمان مناسبی برای آغاز آموزش مسواک زدن به کودک است. در این سن مسواک مناسبی را برای کودک تهیه کرده و به اندازه یک نخود خمیر دندان حاوی فلوراید روی آن بگذارید و به او یاد دهید جلو، عقب و بالای دندان‌ هایش را با حرکات دورانی مسواک بزند و مسواک را به طرف محل اتصال لثه با دندان حرکت دهد.

استفاده از نخ دندان برای دندان شیری کودک نیز باید از سنی که دندان ها رشد کرده و به هم رسیده اند آغاز شود. تا زمانی که فاصله دندان های شیری به حدی است که توسط برس مسواک تمیز می شود نیازی به استفاده از نخ دندان وجود ندارد.

تا سن 8 تا 9 سالگی که کودک به تنهایی نمی تواند به درستی مسواک بزند، لذا والدین باید او را همراهی کرده و بر مسواک زدن کودک نظارت داشته باشند.

راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان های شیری

دندان‌ شیری می تواند به فاصله چند ماه از رویش خود دچار پوسیدگی شود؛ اما این پوسیدگی قابل پیشگیری است. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری و عواقب ناخوشایند آن لازم است والدین موارد زیر را مورد توجه قرار داده و رعایت نمایند:

• تمیز کردن لثه بعد از هر بار شیر خوردن نوزاد
• خارج کردن شیشه شیر یا پستان مادر از دهان نوزاد هنگام خواب
• استفاده از لیوان مخصوص به جای شیشه شیر بعد از 18 ماهگی
• تمیز کردن و مسواک زدن دندان ها بعد از هر وعده غذایی و میان وعده
• تغذیه سالم در وعده های اصلی و میان وعده ها
• خودداری از مصرف مدوام خوراکی های شیرین و دارای مواد قندی چسبنده مانند: گز، سوهان، پاستیل، لواشک، تافی، آبنبات و بیسکوییت
• پرهیز از مصرف نوشیدنی های شیرین و گازدار
• استفاده از پستانک ساده و پرهیز از آغشته نمودن پستانک به عسل و سایر مواد مشابه
• مسواک زدن و تمیز کردن دندان ها بعد از مصرف هر وعده دارو از جمله قطره آهن
• مصرف میوه های طبیعی به جای آبمیوه
• مراجعه منظم به دندانپزشک و معاینه متناوب دندان های شیری
• ترمیم دندان های شیری آسیب دیده
• مقاوم سازی دندان ها به روش فلوراید تراپی
• فیشورسیلانت تراپی
• درمان عادات بد دهانی مانند دندان قروچه، مکیدن انگشت، جویدن ناخن
• ترک عادت نگه داشتن غذا در دهان به مدت طولانی